به نقل از «ایران اکونومیست»

ژن‌های جهنده مشترک در مغز اختاپوس و انسان

تاریخ انتشار: ۷ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۳۴۸۱۹۲

پژوهشگران ژن‌های جهنده مشترکی در مغز انسان و برخی از انواع اختاپوس یافته‌اند که نکات ناشناخته‌ای را درخصوص تکامل هوش روشن می‌کند.

به گزارش گروه علم و آموزش ایران اکونومیست از پایگاه خبری فیز دات اُرگ (phys.org)، اختاپوس (هشت‌پا) یک ارگانیسم (جاندار، اندامگان) استثنایی است که دارای مغزی بسیار پیچیده و توانایی‌های شناختی بی‌نظیر در میان بی‌مهرگان است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اختاپوس از جهاتی شباهت‌های بیشتری با مهره‌داران دارد تا با بی‌مهرگان. پیچیدگی عصبی و شناختی این حیوانات ممکن است ریشه در یک شباهت مولکولی مغز آن‌ها با مغز انسان داشته باشد و این موضوع به‌ تازگی در مقاله‌ای در مجله بی‌اِم‌سی بایالاجی (BMC Biology) چاپ شده است.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ژن‌های جهنده مشترکی در مغز انسان و مغز دو گونه از انواع اختاپوس یعنی اختاپوس معمولی (یا وُلگاریس) و اختاپوس دولَکه‌ای (یا کالیفرنیایی) وجود دارد. این کشف احتمالاً به ما کمک می‌کند که راز هوش این موجودات زنده شگفت‌انگیز را بفهمیم.

تعیین توالی ژنوم (genome، ژنگان یا ماده ژنتیکی یک موجود زنده) انسان تا سال ۲۰۰۱ آشکار کرد که بیش از ۴۵ درصد آن، متشکل از بخش‌هایی است که ترانسپوزون نامیده می‌شوند. ترانسپوزون‌ها ژن‌های جهنده‌ای هستند که طی فرایندهایی از یک بخش از ژنوم یک موجود به بخش دیگر آن حرکت می‌کنند، در هم می‌آمیزند یا تکثیر می‌شوند.

در بیشتر موارد، این عناصر متحرک، خاموش می‌مانند. آن‌ها هیچ اثر قابل مشاهده‌ای ندارند و توانایی‌شان را برای حرکت‌کردن از دست می‌دهند. بعضی از آن‌ها بی‌حرکت‌اند؛ زیرا در طول نسل‌ها جهش‌های انباشته‌شده‌ای داشته‌اند. بقیه آن‌ها دست‌نخورده باقی مانده‌اند؛ اما مکانیسم‌ دفاعی سلولی، آن‌ها را مسدود کرده است. از دیدگاه تکاملی، تکامل می‌تواند حتی به قطعات و تکه‌های شکسته ترانسپوزون هم  شکل بدهد و آن‌ها ممکن است به‌عنوان ماده خام مفید باشند.

ژنوم اختاپوس مانند ژنوم انسان پر از ژن‌های جهنده‌ای است که بیشتر آن‌ها غیرفعال هستند. با مطالعه بر روی ترانسپوزون‌هایی که قادر به تکثیر بودند، پژوهشگران تشخیص دادند که یکی از عناصر خانواده توالی‌های هسته‌ای پراکنده بلند (Long Interspersed Nuclear Elements، نوعی ژن انتقالی که فراوان‌ترین عناصر متحرک در پستانداران هستند) برای توانایی‌های شناختی اختاپوس‌ها حیاتی است. این کشف، به لطف روش‌های توالی‌یابی نسل بعدی اتفاق افتاد و برای تحلیل ترکیب مولکولی ژن‌های فعال در سیستم عصبی اختاپوس استفاده شد.

کشف یکی از عناصر خانواده توالی‌های هسته‌ای پراکنده بلند که در مغز هر دو گونه نام‌برده اختاپوس‌ها فعال بود، بسیار مهم شمرده می‌شد؛ زیرا این فکر را تقویت می‌کند که این عناصر عملکرد ویژه‌ای دارند که فراتر از تکثیر است.

در این پژوهش، بیست پژوهشگر از نقاط مختلف دنیا مشارکت داشته‌اند. پژوهشگران از مشاهده نشانه‌ای بسیار قوی از فعالیت این عنصر در لُب عمودی مغز اختاپوس دیدم که در این حیوان محل یادگیری و توانایی‌های شناختی‌اش است و عملکرد آن مشابه هیپوکامپ (اسبک مغز، قسمتی از مغز که محل یادگیری است) در انسان است.

این تشابه میان انسان و اختاپوس نشان‌دهنده عنصر توالی‌های هسته‌ای پراکنده بلند در جایگاه توانایی‌های شناختی است و مثالی جذاب از تکامل همگرا است؛ یعنی در دو گونه‌ای که از نظر ژنتیکی از هم دورند، فرایند مولکولی یکسانی به صورت مستقل و در پاسخ به نیازهای یکسانی رخ می‌دهد.

بسیاری از مشخصات مغز اختاپوس با مشخصات مغز پستانداران، در عمل مشابه است؛ به همین دلیل توالی‌های هسته‌ای پراکنده بلند شناسایی‌شده، مطلب بسیار جالبی برای مطالعه به‌ منظور افزایش دانش در خصوص تکامل هوش است.

  منبع: خبرگزاری ایرنا برچسب ها: مغز ، فناوری ، ژنتیک

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: مغز فناوری ژنتیک توانایی های شناختی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۳۴۸۱۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پلاناریا ؛ این موجود توانایی بازرزایی عجیبی دارد! (+فیلم و عکس)

عصر ایران - پلاناریا (Planaria) یا کرم های مسطح پلاناریایی موجوداتی بسیار ابتدایی هستند زیرا فقط یک دستگاه عصبی نردبانی مانند دارند. پلاناریا بر اساس اکوتیپ خود طبقه بندی می شود زیرا گونه هایی وجود دارند که در زیست بوم های خشکی، زیست بوم های آب شیرین یا در زیست بوم های دریایی زندگی می کنند. این که چند گونه پلاناریا در سراسر جهان وجود دارد، نامشخص است.

پلاناریا گوشتخوار است و از انواع بی مهرگان کوچکتر مانند میگو و کک های آبی در زیستگاه های آبی یا دیگر کرم های کوچک تغذیه می کند. برخی از گونه های بزرگتر ساکن خشکی از کرم های خاکی نیز تغذیه می کنند. آنها به دور طعمه خود پیچیده و با ترشح نوعی مخاط آن را حل می کنند.

گونه های پلاناریا ممکن است جنسی و/یا غیرجنسی باشند. پلاناریای جنسی هرمافرودیت – دارا بودن هر دو اندام تناسلی نر و ماده – است و توانایی تخم گذاری دارد. به عنوان شکلی از تولیدمثل غیرجنسی، پلاناریا پس از آسیب دیدگی و جدا شدن یک قسمت از بدن خود توانایی شگفت انگیزی برای باززایی و شکل گیری دو موجود مستقل دارد.

اندازه پلاناریا می تواند بسیار متفاوت باشد به طوری که برخی از گونه های آب شیرین مانند Dugesia از چند میلیمتر پس از خروج از تخم تا یک سانتیمتر در زمان بالغ شدن رشد می کنند. برخی گونه های ساکن خشکی مانند Australoplana می توانند تا 4 سانتیمتر رشد کنند. پلاناریا می تواند بدن خود را گسترش داده و جمع کند و سلول های این موجود می توانند در زمان کمبود غذا کوچک شوند، از این رو، اندازه گیری دقیق آن دشوار است.

توانایی شگفت انگیز پلاناریا در باززایی خود توجهات بسیاری را به سوی این کرم مسطح جلب کرده است. در برخی موارد مستند، باززایی حتی از تکه یک دویستمی جدا شده از بدن اصلی صورت گرفته است. اگر سر پلاناریا از بدن جدا شود، قسمت سر یک دم جدید را شکل خواهد داد و در قسمت بدن جدا شده نیز یک سر جدید رشد می کند.

 

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: کرم سر چکشی: بی رحم، جاودان و عجیب! (+فیلم و عکس)